मन्दाकिनी-वर्णनम्

!!!---: मन्दाकिनी-वर्णनम् :---!!!

=========================

प्रस्तुतः लेखः (पोस्टः) वाल्मीकीयरामायणस्य अयोध्याकाण्डस्य पञ्चनवति-सर्गात् संकलितः अस्ति । वनवासप्रसङ्गे रामः सीतया लक्ष्मणेन च सह चित्रकूटं समायाति । तत्रस्थितां मन्दाकिनी-नदीं वर्णयन् सीतां सम्बोधयति । इयं नदी प्राकृतिकैः उपादानैः संवलिता चित्तं हरति । अस्याः वर्णनं कालिदासः अपि रघुवंशकाव्ये त्रयोदशसर्गे करोति । अनुष्टुप्-छन्दसि महर्षि वाल्मीकिः मन्दाकिनीवर्णने प्रकृतेः यथार्थं चित्रणं करोति ।

विचित्र-पुलिनां रम्यां हंससारस-सेविताम् ।

कुसुमैरुपसंपन्नां पश्य मन्दाकिनीं नदीम् ।।1।।

नानाविधैस्तीररहैर्वृतां पुष्पफलद्रुमैः ।

राजन्तीं राजराजस्य नलिनीमिव सर्वतः ।।2।।

मृगयुथनिपीतानि कलुषाम्भांसि साम्प्रतम् ।

तीर्थानि रमणीयानि रतिं संजनयन्ति मे ।।3।।

जटाजिनधराः काले वल्कलोत्तरवाससः ।

ऋषयस्त्ववगाहन्ते नदीं मन्दाकिनीं प्रिये ।।4।।

आदित्यमुपतिष्ठन्ते नियमादुर्ध्वबाहवः ।

एते परे विशालाक्षि मुनयः संशितव्रताः ।।5।।

मारुतोद्धूतशिखरैः प्रनृत्त इव पर्वतः ।

पादपैः पुष्पपत्राणि सृजद्भिरभितो नदीम् ।।6।।

क्वचिन्मणिनिकाशोदां क्वचित्पुलिनशालिनीम् ।

क्वचित्सिद्धजलाकीर्णां पश्य मन्दाकिनीं नदीम् ।।7।।

निर्धूतान् वायुना पश्य विततान् पुष्पसञ्चयान् ।

पोप्लूयमानानपरान्पश्य त्वं जलमध्यगान् ।।8।।

तांश्चातिवल्गुवचसो रथाङ्गह्वयना द्विजाः ।

अधिरोहन्ति कल्याणि निष्कूजन्तः शुभा गिरः ।।9।।

दर्शनं चित्रकूटस्य मन्दाकिन्याश्च शोभने ।

अधिकं पुरवासाच्च मन्ये तव च दर्शनात् ।।10।।

==============================

www.vaidiksanskrit.com

===============================
हमारे सहयोगी पृष्ठः--
(1.) वैदिक साहित्य हिन्दी में
www.facebook.com/vaidiksanskrit
(2.) वैदिक साहित्य संस्कृत में
www.facebook.com/vedisanskrit
(3.) लौकिक साहित्य हिन्दी में
www.facebook.com/laukiksanskrit
(4.) संस्कृत निबन्ध
www.facebook.com/girvanvani
(5.) संस्कृत सीखिए--
www.facebook.com/shishusanskritam
(6.) चाणक्य नीति
www.facebook.com/chaanakyaneeti
(7.) संस्कृत-हिन्दी में कथा
www.facebook.com/kathamanzari
(8.) संस्कृत-काव्य
www.facebook.com/kavyanzali
(9.) आयुर्वेद और उपचार
www.facebook.com/gyankisima
(10.) भारत की विशेषताएँ--
www.facebook.com/jaibharatmahan
(11.) आर्य विचारधारा
www.facebook.com/satyasanatanvaidik
(12.) हिन्दी में सामान्य-ज्ञान
www.facebook.com/jnanodaya
(13.) संदेश, कविताएँ, चुटकुले आदि
www.facebook.com/somwad
(14.) उर्दू-हिन्दी की गजलें, शेर-ओ-शायरी
www.facebook.com/dilorshayari
(15.) अन्ताराष्ट्रिय कवि प्रवीण शुक्ल
www.facebook.com/kavipraveenshukla
(16.) वीर भोग्या वसुन्धरा
www.facebook.com/virbhogya
(17.) आर्यावर्त्त-गौरवम्
www.facebook.com/aryavartgaurav

हमारे समूहः---
(1.) वैदिक संस्कृत
https://www.facebook.com/groups/www.vaidiksanskrit
(2.) लौकिक संस्कृत
https://www.facebook.com/groups/laukiksanskrit
(3.) ज्ञानोदय
https://www.facebook.com/groups/jnanodaya
(4.) नीतिदर्पण
https://www.facebook.com/groups/neetidarpan
(5.) भाषाणां जननी संस्कृत भाषा
https://www.facebook.com/groups/bhashanam
(6.) शिशु संस्कृतम्
https://www.facebook.com/groups/bharatiyasanskrit
(7.) संस्कृत प्रश्नमञ्च
https://www.facebook.com/groups/sanskritprashna
(8.) भारतीय महापुरुष
https://www.facebook.com/groups/bharatiyamaha
(9.) आयुर्वेद और हमारा जीवन
https://www.facebook.com/groups/vedauraaryurved
(10.) जीवन का आधार
https://www.facebook.com/groups/tatsukhe
(11.) आर्यावर्त्त निर्माण
https://www.facebook.com/groups/aaryavartnirman
(12.) कृण्वन्तो विश्वमार्यम्
https://www.facebook.com/groups/krinvanto
(13) कथा-मञ्जरी
https://www.facebook.com/groups/kathamanzari
(14.) आर्य फेसबुक
https://www.facebook.com/groups/aryavaidik
(15.) गीर्वाणवाणी
https://www.facebook.com/groups/girvanvani
(16) वीरभोग्या वसुन्धरा
https://www.facebook.com/groups/virbhogya